ประวัติวัดป่าลาน

      วัดป่าลานเดิมเป็นวัดร้างที่สร้างขึ้นในสมัยของพระนางจามเทวี  ครั้งที่เดินทางขึ้นมาตามลำน้ำแม่ระมิงค์  (แม่น้ำปิง)  เพื่อมาตรองนครหริภุญชัย  ระหว่างที่เดินทางมานั้นพระนางได้ทรงสร้าง  วัดอารามและสถานที่สำคัญต่าง ๆ  ที่ปรากฏในตำนาน  เช่น  เมืองฮอด  ผาอาบนาง  ผาแต้ม  แก่งสร้อย  วังสะแกง  วัดพระธาตุดอยน้อย  ฯลฯ

     ในวันแรม  12  ค่ำ  เดือนยี่  ปีมะเส็ง   พุทธศักราช  1201      ได้ทรงสร้างวัดพระธาตุดอยน้อย  เพื่อประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุและสร้างเสร็จในวันขึ้น  8  ค่ำ  เดือน  4  ใช้เวลาในการสร้าง  1  เดือน  กับ  6  วัน  ได้ทำการเฉลิมฉลองเป็นเวลา  3  วัน  3  คืน  แล้วทรงเดินทางต่อไปยังนครหริภุญชัย

      เมื่อเดินทางออกจากท่าน้ำวัดพระธาตุดอยน้อย    ขึ้นมาตามลำน้ำแม่ระมิงค์   มาตรงบริเวณหน้าวัดป่าลาน  แต่เดิมนั้นเป็นดงต้นกายขึ้นตามริมน้ำและปากคลอง  (ล้อง)  ซึ่งเป็นจุดที่จะมองเห็นวัดพระธาตุดอยน้อยก่อนที่จะลับตาเพราะความคดเคี้ยวของลำน้ำพระนางได้เหลียวกลับไปมองวัดพระธาตุดอยน้อยอีกครั้ง   ด้วยอาการที่พระนางได้แสดงอาการเหลียวกลับไปมองนี้  พระนางจึงมีรับสั่งให้คณะช่างโยธาที่เดินทางมากับพระองค์สร้างวัดขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึกว่าพระนางได้แสดงอาการเหลียวกลับไปมองพระธาตุดอยน้อย  โดยขนานนามว่า      “วัดปากล้องป่ากายนางเหลียว”

       โดยเริมสร้างเมื่อ  วันขึ้น  12  ค่ำ  เดือน  4  ปี  มะเส็ง  พุทธศักราช  1201  โดยช่างโยธาและบริวารของพระนางเป็นผู้ดูแลก่อสร้าง  (พระนางจามเทวีมิได้ดูแลเพราะต้องรีบเดินทางไปเมืองหริภุญชัยก่อนที่จะสินเดือน  4)

      วัดปากล้องป่ากายนางเหลียว  ได้รับการดูแลอุปัฐฐานจากศรัทธาชาวบ้านที่มีอยู่ไม่มากนัก  เนื่องจากเป็นที่ลุ่มติดลำน้ำปิงจึงเกิดภัยธรรมชาติ  เกิดน้ำท่วมใหญ่  ทำให้วัดตั้งอยู่ริมแม่น้ำปิงถูกกัดเซาะพังลงในลำในน้ำปิง  ประชาชนต้องอพยพย้ายถิ่นฐานทำกินไปอยู่ที่อื่น  ทำให้วัดปากล้องป่ากายนางเหลียว  ร้างลง  และเหลือเพียงแค่ตำนานที่เล่าขานกันมา

          ในปีจุลศกราช  1118  (พ.ศ. 2299)  ตัวปี๋  ออกค่ำ  (ขึ้น  1ค่ำ)  เดือน  11  วันพฤหัส  ได้มีศรัทธา  สองพี่น้องชาวพม่า(ช่วงนั้นล้านนาอยู่ในการปกครองของพม่า)  ได้แก่  นางมุญดา  และ  นางโนชา  (โนจา)  พร้อมกับญาติกาวงศาได้มีศรัทธาปสาทะร่วมกันบูรณะวัดร้างขึ้น  โดยใช้นามวัดใหม่ว่า  “วัดป่าลานจุมท่าขามแก้วกว้างต้าต้างดอนมูล หนทักขิณะล่องใต้นพบุรีสะหลีนครพิงค์ชัย”  แต่ชาวบ้านเรียกสั้น ๆ  ว่า  “วัดป่าลาน”      หรือบางท่านก็เรียกตามนามเดิมของวัดร้าง  คือ  วัดล้องป่ากาย  โดยการก่อสร้างได้ขยับขยายให้ห่างจากลำน้ำปิงเข้ามาประมาณ  30  วา

                    วัดป่าลาน  ได้มีการสร้าเสนานะต่าง ๆ  เรื่อมา  โดยมีลำดับเจ้าอาวาส  ปกครองรักษา  มาดังนี้

1. พระสุยะ   พ.ศ. 2299
2. พระสิระสา
3. ครูบาจั๋นต๊ะ
4. ครูบาอินต๊ะชัย
5. ครูเต๋จ๊ะ
6. ครูบาโสภา  (หมูโสภโณ)  พ.ศ.2435-2462  (ลาสิกขา)
7. พระอธิการจันทร์ทิพย์  ปัญญาทีโป  (ครูบาติ๊บ)  พ.ศ.2482-2516
8. พระแก้ว  กัลป์ยาโณ  พ.ศ.2516-2524
9. พระอธิการวัลลบ  จักกวโร  พ.ศ.2524-2534
10. พระอธิการวัลลภ  ฉันทสีโล  พ.ศ.2536-ปัจจุบัน

ปูชนียะวัตถุ     -  พระบรมธาตุ  พระธาตุเจดีย์  พระพุทธก่ออิฐคือปูน

โบราณวัตถุ      -  ธรรมาสน์ทรงสูง  รูปปราสาทหลังก๋าย  ประดับลวดลายลงรักปิดทอง  ตู้ธรรม 

                           หีบพระธรรมประดับลายลงรักปิดทอง

เสนาสนะ          - ประกอบด้วย  พระวิหาร  กุฏิสงฆ์  หอระฆัง  โรงครัว  พระอุโบสด(กำลังก่อสร้าง)

ข้อมูลจาก       เอกสารใบลานที่เขียนขึ้นในปี  พ.ศ.2299  (จ.ศ.1118) โดย พ่อหนานหลวง  สุยะ

                        เรื่อง  พุทธตวายโลก  (พุทธทำนาย)

********************************************